Viêm tai giữa có thể xuất hiện ở nhiều đối tượng khác nhau, nhưng nó phổ biến nhất trong số trẻ nhỏ. Các thống kê cho thấy rằng, có tới khoảng 17–18% trẻ dưới 3 tuổi mắc phải tình trạng viêm tai giữa. Trong khi đó, tỷ lệ này giảm xuống khoảng 9% đối với trẻ trong độ tuổi từ 3 đến 5 tuổi.
Hiểu rõ về viêm tai giữa
Viêm tai giữa là một tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở phần giữa của tai, nơi phía sau màng nhĩ và hệ thống xương con. Cơ chế gây bệnh là sự xâm nhập của vi khuẩn hoặc virus gây ra sự viêm nhiễm, tăng cường sản xuất mủ và tạo ra các triệu chứng như đau tai và sưng.
Điều này xảy ra là một phản ứng tự nhiên của cơ thể khi phải đối mặt với vi khuẩn hoặc virus, nhằm bảo vệ tai khỏi sự xâm nhập có hại.
Viêm tai giữa có thể ảnh hưởng đến khả năng nghe và gây ra các vấn đề như tăng nhẫn áp tai. Nếu không được chăm sóc và điều trị kịp thời, viêm tai giữa có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như mất thính lực và nhiễm trùng lan toả.
Bạn có thể hiểu rõ hơn về tai giữa và viêm tai giữa thông qua cấu trúc của tai như sau:
Tai giữa chịu trách nhiệm quan trọng trong việc truyền đạt các rung động âm thanh từ màng nhĩ đến tai nội thông qua một hệ thống phức tạp gồm chuỗi xương con.
Cấu trúc của tai được chia thành ba phần chính, mỗi phần đều đóng góp vào quá trình lọc và truyền tải âm thanh một cách chính xác:
- Tai ngoài: Bao gồm vành tai ngoài và ống tai, phần này chủ yếu tham gia vào việc thu âm âm thanh từ môi trường xung quanh.
- Tai giữa: Nơi này bao gồm màng nhĩ, hòm nhĩ, vòi nhĩ và chuỗi xương con, bao gồm xương búa, xương đe và xương bàn đạp. Đây là phần quan trọng nhất trong việc chuyển đổi các rung động từ tai ngoài thành ngôn ngữ của hệ thống thần kinh.
- Tai trong: Phần cuối cùng, chứa ốc tai, các ống bán khuyên và tiền đình. Nó không chỉ tham gia vào quá trình chuyển đổi âm thanh thành xung động thần kinh mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì thăng bằng của cơ thể.
Ai dễ bị viêm tai giữa?
Mọi người, từ trẻ nhỏ đến người lớn, đều có thể bị viêm tai giữa, nhưng có một số nhóm có nguy cơ cao hơn:
- Trẻ em từ 6-36 tháng tuổi, hệ thống miễn dịch còn đang phát triển, làm tăng nguy cơ mắc viêm tai giữa.
- Người có tiền sử về viêm tai
- Những người thường xuyên tiếp xúc với môi trường có nhiều vi khuẩn, virus, chẳng hạn như những người làm việc hoặc sống trong môi trường có ô nhiễm cao.
- Dị ứng như viêm mũi dị ứng có thể tăng nguy cơ viêm tai giữa.
- Người thường xuyên sử dụng nút tai hoặc tai nghe
Nguyên nhân gây viêm tai giữa
Nhiễm trùng tai, có thể xuất phát từ vi khuẩn hoặc virus, thường gắn liền với tình trạng sưng và nhiễm trùng trong tai giữa. Nó có thể phát sinh do nhiều nguyên nhân, bao gồm cả những bệnh lý như cảm lạnh, cúm, hoặc dị ứng, gây tắc nghẽn ống mũi sau (viêm VA), vùng họng, và vòi nhĩ.
Vòi nhĩ, một ống vòi tai mảnh hẹp, là mô đối lập giữa tai giữa và vòm họng. Chức năng quan trọng của vòi nhĩ là điều chỉnh áp suất không khí và làm mới không khí trong tai, cũng như giúp thoát chất tiết tự nhiên từ tai giữa. Khi vòi nhĩ bị sưng, nó có thể tạo ra tình trạng tắc nghẽn, gây chất lỏng tích tụ trong tai giữa, tăng nguy cơ mắc nhiễm trùng.
Ở trẻ em, vòi nhĩ thường hẹp và nằm ngang hơn do chúng chưa phát triển đầy đủ, điều này làm tăng khả năng nước không dễ dàng thoát ra khỏi tai và do đó, tăng nguy cơ nhiễm trùng tai giữa.
Adenoids, hay còn gọi là hạch nhân, là mô lympho nằm phía sau mũi và đóng vai trò quan trọng trong hệ thống miễn dịch. Khi adenoids sưng to, chúng có thể tắc nghẽn vòi nhĩ, tăng nguy cơ nhiễm trùng tai giữa. Thường xuyên, trẻ em phải đối mặt với tình trạng này hơn là người lớn do cấu trúc vòi nhĩ của họ.
Dấu hiệu nhận biết viêm tai giữa
Các biểu hiện của viêm tai giữa ở trẻ em thường bao gồm nhiều dấu hiệu đặc trưng như đau tai, đặc biệt là khi nằm, khó ngủ, khóc nhiều, khả năng nghe giảm, phản ứng kém với âm thanh, mất thăng bằng, sốt vượt qua mức 38 độ, dịch chảy từ tai, đau đầu và vấn đề liên quan đến ăn/bú. Ngược lại, ở người lớn, các biểu hiện thường chỉ giới hạn trong đau tai, dịch chảy từ tai và khả năng nghe kém.
Bác sĩ thường có thể sử dụng các biểu hiện và triệu chứng này để đưa ra chẩn đoán viêm tai giữa. Tuy nhiên, để đảm bảo chẩn đoán chính xác nhất, việc thăm khám trực tiếp bởi bác sĩ chuyên khoa là quan trọng.
Phương pháp chẩn đoán và điều trị viêm tai giữa
Phương pháp chẩn đoán
- Thăm khám bác sĩ: Quá trình chẩn đoán thường bắt đầu bằng việc thăm khám bác sĩ, nơi bác sĩ sẽ đánh giá các triệu chứng và lấy lịch sử sức khỏe.
- Máy nội soi tai: Sử dụng máy nội soi tai để kiểm tra bên trong tai và xác định tình trạng của màng nhĩ và vòi nhĩ.
- Đo chức năng tai: Sử dụng thiết bị đo chức năng tai để kiểm tra khả năng nghe và áp suất không khí trong tai.
- Xét nghiệm máu và hình ảnh: Xét nghiệm máu và hình ảnh như chụp X-quang có thể được yêu cầu để loại trừ các nguyên nhân khác của triệu chứng.
Phương pháp điều trị hiện đại
Cách chữa trị viêm tai giữa hiện đại tại bệnh viện thường được tiếp cận thông qua hai phương pháp chính:
- Điều trị bằng thuốc: Bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc như kháng sinh, kháng histamin, chống viêm, xịt mũi, và bơm hơi vòi nhĩ.
Thời gian điều trị bằng thuốc thường kéo dài từ 1 đến 2 tuần. Trong trường hợp màng nhĩ bị thủng, việc sử dụng thuốc nhỏ tai kết hợp với vệ sinh tai là quan trọng.
- Phẫu thuật: Trong trường hợp nhiễm trùng lan rộng và không đáp ứng tốt với điều trị bằng thuốc, người bệnh có thể cần đến phẫu thuật.
Các phương pháp ngoại khoa có thể bao gồm nạo VA, cắt amidan, và đặt ống thông khí tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân.
Quyết định về liệu pháp ngoại khoa thường được đưa ra dựa trên đánh giá kỹ lưỡng của bác sĩ về tình trạng sức khỏe và mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Cách phòng ngừa viêm tai giữa
Hạn chế tiếp xúc với vi khuẩn và virus
- Hành động cơ bản như rửa tay thường xuyên giúp giảm tiếp xúc với vi khuẩn và virus.
- Duy trì khoảng cách an toàn với những người có triệu chứng bệnh để giảm nguy cơ lây nhiễm.
- Trong các môi trường có nguy cơ cao, việc đeo mặt nạ có thể giúp bảo vệ tai khỏi tiếp xúc trực tiếp với vi khuẩn và virus.
Giữ cho tai khô và sạch sẽ
- Tránh đặt vật dụng như que gạt tai hay bông tai sâu vào tai để ngăn chặn tổn thương màng nhĩ.
- Tránh để nước vào tai khi tắm và đảm bảo tai luôn được làm khô sau khi tiếp xúc với nước.
Thực hiện các biện pháp tăng cường miễn dịch
- Ngủ đủ giấc để hỗ trợ hệ thống miễn dịch hoạt động hiệu quả.
- Có chế độ ăn uống cân đối bảo đảm cung cấp đủ dưỡng chất từ thức ăn giàu vitamin và khoáng chất để tăng cường sức khỏe miễn dịch.
- Thực hiện hoạt động vận động thể chất đều đặn để củng cố hệ thống miễn dịch.
Ngoài ra, đối với trẻ em, Các mẹ nên cho trẻ bú mẹ ít nhất trong 6 tháng đầu đời, hạn chế cho trẻ ngậm bình sữa hoặc núm vú giả, tránh để trẻ bị sặc, trớ. Chích ngừa cúm theo mùa, tiêm vắc xin phế cầu và các loại vắc xin khác để giúp ngăn ngừa bệnh viêm tai giữa.
