Bắt nguồn từ nền minh triết Ấn Độ, thiền đi vào đời sống của con người như một cách chữa lành – thiền trị liệu, phương pháp này không những giúp tâm trí được an yên mà còn giúp thể chất luôn khỏe mạnh.

Thiền trị liệu là gì?

Thiền trị liệu, một nghệ thuật hòa nhập tâm trí và tinh thần, là hành trình khám phá sự tỉnh thức và thanh thản từ sâu bên trong tâm hồn. Với nhịp độ cuộc sống ngày càng hối hả, thiền trị liệu là một điểm dừng tạm thời để chúng ta thả lỏng và tìm lại sự cân bằng. Những giây phút ngồi yên, tập trung vào hơi thở, chúng ta khám phá một không gian yên tĩnh trong tâm trí, nơi mà suy nghĩ lắng dịu và cảm xúc ổn định.

Thiền trị liệu không chỉ là một phương pháp giải tỏa stress, mà còn là một công cụ để thúc đẩy sự phát triển cá nhân và khám phá sự sâu sắc bên trong. Từ việc nhìn nhận và chấp nhận hiện tại, đến việc trở nên nhạy bén hơn với suy nghĩ và cảm xúc, thiền trị liệu giúp chúng ta trở thành những người sống ý thức và tận hưởng mọi khoảnh khắc.

Thiền trị liệu: Mối tương quan giữa thiền và sức khỏe thể chất

Hệ thần kinh – yếu tố quan trọng, điều khiển mọi cơ quan của cơ thể

Cơ thể con người được hình thành và duy trì sự sống dựa trên sự kết hợp của hệ thống bao gồm 11 hệ cơ quan. Trong đó hệ thần kinh là hệ cơ quan đóng vai trò quan trọng và có sự phân hóa cao nhất trong cơ thể. Chức năng của hệ thần kinh trung ương được phân chia nhỏ làm 3 hệ thần kinh riêng biệt gồm:

• Hệ thần kinh thực vật: là một phần quan trọng của hệ thần kinh trong cơ thể, chịu trách nhiệm điều chỉnh và điều phối các hoạt động tự động của cơ thể mà chúng ta không cần phải kiểm soát bằng ý thức. Hệ thần kinh thực vật bao gồm hai phân nhánh chính là hệ thần kinh giao cảm và hệ thần kinh ruột. Mặc dù hệ thần kinh thực vật hoạt động tự động, không phụ thuộc vào ý thức của chúng ta nhưng nó đảm bảo các chức năng cơ bản của cơ thể diễn ra một cách tự nhiên và liên tục, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong duy trì sự cân bằng và phản ứng đối với môi trường bên ngoài.
• Hệ thần kinh vận động: Hệ thần kinh vậ động là một phần của hệ thần kinh trong cơ thể, chịu trách nhiệm điều khiển và điều chỉnh hoạt động chủ động của cơ và các bộ phận khác. Nó bao gồm các tín hiệu đi từ não đến cơ và các tế bào thần kinh khác, giúp chúng hoạt động và phối hợp với nhau.
• Hệ thần kinh chủ động: là một phần của hệ thần kinh trong cơ thể, chịu trách nhiệm điều chỉnh và điều phối hoạt động không tự nguyện của các cơ quan và cơ bản trong cơ thể. Nó hoạt động tự động và không dưới sự kiểm soát ý thức của con người. Hệ thần kinh chủ động giúp duy trì cân bằng và phản ứng phù hợp với môi trường bên ngoài, đáp ứng các tình huống căng thẳng và thích nghi với sự thay đổi. 

Hệ thần kinh là hệ cơ quan duy nhất trong cơ thể có sự kết nối với tất cả các hệ cơ quan còn lại thông qua hệ thống dẫn truyền thần kinh dày đặc. Do đó, việc điều hòa và kiểm soát hoạt động của toàn bộ hệ thống cơ quan trong cơ thể được xuất phát từ thần kinh trung ương.

Cụ thể, việc chi phối và kiểm soát chức năng của các tạng được thực hiện bởi hệ thần kinh thực vật hay còn gọi là hệ thần kinh tạng. hệ này điều hòa huyết áp động mạch, cử động và bài tiết dịch của ống tiêu hóa, bài tiết một số hormon, thân nhiệt và hoạt động khác,… Thông qua những hoạt động này, hệ thần kinh tự chủ đóng vai trò rất quan trọng trong điều hòa nội môi và giúp cơ thể thích nghi với sự thay đổi của môi trường. Thường thì hệ thần kinh tự chủ cũng hoạt động trên cơ sở các phản xạ tạng.

Thiền trị liệu – một phương pháp xoa dịu hệ thần kinh để nuôi dưỡng các cơ quan của cơ thể

Để tất cả các hệ thống cơ quan trong cơ thể luôn đạt được trạng thái hoạt động hiệu quả ổn định, Cần có một hệ thần kinh cân bằng (khỏe mạnh). Lúc này, khi hệ thần kinh được bình an dẫn tới các bộ cơ quan khác sẽ không bị kích thích. Ngược lại, khi hệ thần kinh trung ương nói chung và thực vật nói riêng đang gặp phải vấn đề về tâm lý, sang chấn, mất cân bằng,.. trong thời gian lâu sẽ gây rối loạn chức năng của toàn bộ hệ cơ quan khác.

Chính vì thế, hệ thần kinh phải luôn được điều chỉnh, thanh lọc và giữ gìn ở trạng thái cân bằng thông qua nhiều hình thức và phương pháp khác nhau.

Trước đây, thiền đã được sử dụng phổ biến trên phương diện tín ngưỡng để giúp con người vượt qua những khó khăn trong cuộc sống và trở lại trạng thái tâm trí an bình và mãn nguyện. Thế nhưng ngày nay, thiền trị liệu đang được các nhà nghiên cứu tại nhiều trung tâm khoa học trên thế giới quan tâm nghiên cứu chứng minh rộng rãi. Họ nhận thấy rằng, thiền có thể giúp con người ta cải thiện sức khỏe tinh thần, khả năng tập trung, đồng thời nhận ra sức mạnh của suy nghĩ và cảm xúc. Trong khi thiền cũng góp phần giúp tâm trí ta được nghỉ ngơi, giảm thiểu những suy nghĩ tiêu cực khiến chúng ta mệt mỏi, căng thẳng.

Áp dụng thiền trị liệu như một phương pháp chữa lành cho thể chất

Hiện nay các chuyên gia về lĩnh vực sinh y đã và đang tích cực nghiên cứu chuyên sâu những hiệu quả của thiền định mang lại cho sức khỏe. Tìm kiếm, trải nghiệm và chứng minh khoa học về những tác động của thiền định lên cơ thể. Và đưa ra phương pháp ứng dụng chính xác nhằm tối ưu hóa hiệu quả trị liệu.

Áp dụng thiền trị liệu như thế nào?

Việc áp dụng liệu pháp thiền trị liệu trong phương pháp sinh y được thực hiện theo hai cách đơn giản phổ biến mà vẫn mang lại hiệu quả trị liệu cao:

• Chú trọng vào hệ thống tuần hoàn bên trong cơ thể:  Những bài tập thiền yoga là sự lựa chọn đầu tiên để giúp người bệnh thư giãn, lưu thông mạch máu của tất cả các hệ cơ quan đặc biệt là hệ thần kinh. Khi tập các bài tập này cần sự tập trung cao của người bệnh vào bài tập, cố gắng co giãn hết cỡ vào từng cơ khớp, bộ phận trên cơ thể. Khi đó cảm giác tập trung cao giúp thần kinh được thoải mái dần buông bỏ khỏi những tâm lý nặng nề căng thẳng. Ngoài ra, khi tập luyện cơ thể chúng ta sẽ tự động sản sinh ra một lượng hormone Dopamine (hormone hạnh phúc), giúp giảm đau, đẩy lùi stress giải tỏa những suy nghĩ cảm xúc tiêu cực, tạo ra cảm giác được bình yên, thoải mái khi chúng ta buông nhẹ và thả lỏng cơ thể trở lại sau bài tập. 
• Ngoài những bài tập trị liệu Yoga thì liệu pháp thiền định healing sound cũng được xem là một trong những liệu pháp thiền đơn giản và hữu hiệu nhất.

Thiền có tác dụng như thế nào với người bệnh?

Đối với nhiều bệnh như: bệnh tim mạch, huyết áp cao, bệnh lý tiêu hóa và bệnh tâm lý,… thiền có thể giúp cải thiện các triệu chứng và tăng cường quá trình phục hồi. Lúc này, việc ngồi thiền cũng có thể giúp giảm đau, cân bằng hệ miễn dịch và cải thiện chất lượng cuộc sống tổng thể. Cụ thể:

• Thiền giúp giảm căng thẳng và stress, làm dịu tâm trạng và giảm áp lực lên hệ thần kinh. Điều này có thể giúp hạ huyết áp và giảm nguy cơ tim mạch.
•  Khi thực hiện thiền, cơ thể thư giãn và giảm căng thẳng, giúp cải thiện tiêu hóa và giảm triệu chứng như buồn nôn, tiêu chảy và táo bón.
• Đối với người mắc các bệnh lý tâm lý như trầm cảm và lo âu, thiền có thể giúp cải thiện tâm trạng và giảm triệu chứng. Việc làm này mở ra sự thư giãn, tăng cường ý thức và khả năng tập trung, đưa tâm trí về một trạng thái tĩnh lặng.

Thiền trị liệu có thể đem lại nhiều kết quả tích cực đối với thể xác lẫn tinh thần của người bệnh. Tuy nhiên, để thiền sao cho đúng và đạt được kết quả tối ưu, người bệnh cần có sự chỉ dẫn, giám sát của chuyên gia.