Bệnh thủy đậu là gì?
Thủy đậu là một bệnh truyền nhiễm do virus Varicella-Zoster gây ra. Vi rút này không chỉ là tác nhân gây bệnh thủy đậu ở trẻ em mà còn gây bệnh Herpes – 3 (Bệnh zona) ở người lớn.
Bệnh thủy đậu có khả năng lây lan một cách dễ dàng thông qua tiếp xúc trực tiếp, bao gồm cả việc tiếp xúc với niêm mạc như hầu mũi họng thông qua những giọt nhỏ trong không khí đã bị nhiễm.
Ngoài ra, thủy đậu cũng có thể lây nhiễm thông qua tiếp xúc trực tiếp với vi-rút thông qua tổn thương da. Bệnh thủy đậu có thể lây nhiễm mạnh mẽ nhất trong giai đoạn đầu và giai đoạn phát ban ban đầu.
Điều đáng lưu ý là khả năng lây truyền gián tiếp, tức là thông qua những người đã có miễn dịch là không xảy ra. Sự lây nhiễm có thể xảy ra từ 48 giờ trước khi xuất hiện các tổn thương da đầu tiên cho đến khi xuất hiện tổn thương cuối cùng.
Các dấu hiệu nhận biết mắc bệnh thủy đậu
Bệnh thủy đậu từ lúc lúc “chớm nở” nhiễm bệnh đến lúc phát bệnh sẽ trải qua 4 giai đoạn. Mỗi giai đoạn sẽ có những dấu hiệu nhận biết nhiễm bệnh thủy đậu khác nhau.
Điểm qua trước những dấu hiệu chung, người mắc bệnh thủy đậu sẽ có cảm giác nhức đầu nhẹ, sốt nhẹ, và tình trạng khó chịu có thể xuất hiện trong khoảng từ 7 đến 21 ngày sau khi tiếp xúc với vi-rút, khoảng 24 đến 36 giờ trước khi các tổn thương da xuất hiện. Những triệu chứng tiền triệu này thường phổ biến ở những người trên 10 tuổi và thường có thể trở nên nặng nề hơn ở người lớn.
Giai đoạn 1: Thời gian ủ bệnh
Đây là giai đoạn nơi virus đang hoạt động và chuẩn bị phát bệnh, kéo dài từ 10 đến 20 ngày. Trong giai đoạn này, người mắc bệnh không có bất kỳ triệu chứng nào, chúng ta khó mà nhận biết được.
Giai đoạn 2: Phát ban ban đầu
Giai đoạn xuất hiện triệu chứng bệnh bao gồm sốt nhẹ, cảm giác nhức đầu, và cơ thể mệt mỏi. Trong khoảng 24 đến 48 giờ đầu tiên, bắt đầu xuất hiện các đốm đỏ có đường kính chỉ vài milimet, điển hình cho sự phát triển của bệnh. Một số bệnh nhân có thể trải qua tình trạng viêm nhiễm ở hạch sau tai và đồng thời có thể xuất hiện viêm họng.
Giai đoạn 3: Bùng phát
Bệnh nhân bắt đầu trải qua triệu chứng như sốt cao, buồn nôn, mệt mỏi, đau đầu, và đau cơ. Các đốm đỏ ban đầu có đường kính từ 1 – 3 mm, hình tròn và giống như nốt phỏng nước. Mụn nước này gây ngứa và rát.
Những nốt ban này xuất hiện khắp cơ thể bệnh nhân. Chúng cũng có thể xuất hiện trên niêm mạc miệng, gây khó khăn trong việc ăn uống. Trong một số trường hợp nhiễm trùng, mụn nước có thể phát triển to lớn hơn, chứa dịch màu đục do có mủ.
Giai đoạn 4: Hồi phục
Sau khoảng 7 – 10 ngày từ khi bắt đầu phát bệnh, các mụn nước sẽ tự nổ, khô lại, và dần bong vảy trong quá trình phục hồi. Trong giai đoạn này, quan trọng để duy trì vệ sinh cẩn thận cho các vết thủy đậu, ngăn chặn nguy cơ nhiễm trùng. Việc kết hợp sử dụng các sản phẩm chăm sóc da như thuốc trị sẹo và thuốc trị thâm có thể giúp làm giảm tình trạng sẹo rỗ (lõm) do thủy đậu để lại sau khi chúng biến mất.
Biến chứng nguy hiểm từ bệnh thủy đậu
Bệnh thủy đậu ở trẻ em thường không gây ra vấn đề nặng nề, nhưng ở người lớn, đặc biệt là phụ nữ mang thai và người có hệ miễn dịch yếu, bệnh có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng hơn.
Các biến chứng nguy hiểm có thể diễn ra với những bệnh nhân mắc bệnh thủy đậu như:
- Nhiễm khuẩn mụn nước: Đôi khi, mụn nước có thể bị nhiễm khuẩn, gây viêm sưng tế bào.
- Viêm phổi: Đối với người lớn, đặc biệt là trẻ sơ sinh và những người có hệ miễn dịch kém, thủy đậu có thể làm tăng nguy cơ mắc viêm phổi.
- Các vấn đề gan và máu: Thủy đậu cũng có thể liên quan đến việc gây viêm gan, viêm cơ tim và các vấn đề về máu như xuất huyết.
- Chứng thiếu máu não cấp: Đây là một biến chứng thần kinh khá phổ biến, đặc biệt là ở trẻ em.
- Viêm tủy ngang: Một tình trạng đau nhức và viêm tủy ngang có thể xuất hiện.
- Hội chứng Reye: Một biến chứng hiếm nhưng nghiêm trọng, thường xuất hiện sau khi sử dụng aspirin, đặc biệt là ở trẻ em.
- Viêm não: Đối với người trưởng thành, viêm não là một biến chứng nghiêm trọng có thể đe dọa tính mạng, xảy ra với tỉ lệ 1-2/1000 trường hợp mắc thủy đậu.
- Nhiễm trùng tai: Các nốt mụn thủy đậu có thể mọc ở tai giữa hay thanh quản gây nhiễm trùng, viêm loét.
Đặc biệt, với người phụ nữ mang thai mắc phải thủy đậu, và nếu bệnh xuất hiện 5 ngày trước hoặc 2 ngày sau khi sinh, có thể có nguy cơ lây nhiễm từ mẹ sang con. Trong trường hợp này, có khả năng gây ra tình trạng khuyết tật hoặc thậm chí tử vong cho em bé.
Cách điều trị bệnh thủy đậu
Để tránh nhiễm khuẩn sau khi có những triệu chứng phát ban đỏ, người bệnh cần quan tâm đến việc vệ sinh sạch sẽ. Bệnh nhân cần thường xuyên tắm, duy trì vệ sinh quần áo lót và thực hiện vệ sinh tay, cũng như móng tay được cắt sạch.
Hiện nay, bệnh thủy đậu vẫn chưa có thuốc chữa trị đặc hiệu, chỉ có các phương pháp và thuốc hỗ trợ.
Điều trị thủy đậu tại nhà
- Chọn đồ rộng, mềm mại và thấm hút mồ hôi để tránh làm tổn thương các vùng da có mụn nước, và tránh tiếp xúc với gió mạnh.
- Tránh gãi vào các vùng da có mụn nước để ngăn chặn sự lây lan của chất nhiễm.
- Duy trì vệ sinh cơ thể bằng dung dịch sát khuẩn, tắm rửa nhẹ nhàng với nước ấm, tránh nước lạnh hoặc quá nóng.
- Khi có dấu hiệu biến chứng, người bệnh cần đến bệnh viện ngay lập tức để được khám và điều trị kịp thời.
- Tích cực thực hiện cách ly để ngăn chặn sự lây truyền bệnh cho người khác.
Điều trị thủy đậu bằng thuốc
- Việc sử dụng thuốc kháng khuẩn không nên thực hiện mà không có lý do, trừ khi có dấu hiệu tổn thương bị nhiễm trùng; trong trường hợp nhiễm trùng, cần điều trị bằng kháng sinh.
- Sử dụng thuốc tím để bôi lên mụn nước trên cơ thể nhằm giảm viêm và ngăn ngừa sẹo.
- Khi mụn nước vỡ, có thể sử dụng dung dịch xanh Methylen. Tuyệt đối tránh sử dụng các loại mỡ như Tetaxilin và Penixilin hay thuốc màu đỏ.
- Đối với những bệnh nhân có tình trạng trung bình đến nặng, sử dụng thuốc điều trị như valacyclovir, famciclovir hoặc acyclovir.
- Tránh sử dụng kem chống ngứa chứa Phenol ở trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi và phụ nữ mang thai.
Ngăn ngừa và phòng tránh bệnh thủy đậu như thế nào hiệu quả?
Tiêm vắc xin ngừa thủy đậu là biện pháp phòng tránh hiệu quả và bền vững nhất, đặc biệt quan trọng đối với trẻ em. Nếu trong gia đình có trẻ nhỏ, hãy đưa trẻ đến các cơ sở y tế đáng tin cậy để tiêm vắc xin theo lịch trình quy định. Lịch trình bao gồm:
- Mũi 1: Tiêm khi trẻ đã tròn 1 tuổi.
- Mũi 2: Trẻ từ 1 – 13 tuổi tiêm cách mũi 1 ít nhất sau 3 tháng. Trẻ 13 tuổi trở lên cần tiêm ít nhất 1 tháng sau mũi 1.
Trong trường hợp tiếp xúc với người mắc thủy đậu mà chưa được tiêm vắc xin, cần tiêm chủng ngừa trong vòng 3 ngày sau tiếp xúc. Tránh sử dụng đồ cá nhân của người nhiễm bệnh và tránh tiếp xúc với các vùng da có mụn nước thủy đậu. Bệnh nhân cần được cách ly để ngăn chặn sự lây nhiễm trong gia đình và cộng đồng.
Bị thủy đậu nên ăn gì để nhanh chóng hồi phục?
Việc duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh là yếu tố quan trọng để giúp người mắc thủy đậu nhanh chóng hồi phục. Chỉ sau 5 ngày từ khi xuất hiện các mụn nước, chúng sẽ vỡ, đóng vảy và bong hết.
Bệnh nhân nên tập trung vào thức ăn giàu chất dinh dưỡng, nhẹ nhàng và dễ tiêu hóa như cháo đậu xanh, cháo gạo lứt, nui, măng tây, trứng, chuối, đậu đỏ, đậu xanh, đậu đen, khoai tây, cà rốt, củ cải trắng, bí đao, rau bồ ngót, rau sam, rau má, khổ qua, rau dền, cải thảo,…
Đồng thời, tăng cường vitamin C từ các nguồn như chanh, cam, bơ, dâu tây, kiwi, lê, dưa hấu, dưa leo, cà chua để củng cố hệ miễn dịch và ngăn chặn sự nhiễm trùng.
Tổng kết
Bệnh thủy đậu là không chỉ là một căn bệnh ngoài da mà còn để lại những biến chứng nguy hiểm cho người mắc phải, đặc biệt là mẹ bầu mang thai và người người có hệ miễn dịch yếu.
Điêu quan trọng hơn cả là mọi người phải có nhận thức đúng về các triệu chứng, cách lây truyền và biện pháp phòng ngừa thủy đậu. Nếu bạn hoặc ai đó trong gia đình mắc phải thủy đậu, việc thực hiện các biện pháp chăm sóc bản thân và tuân thủ đúng đắn theo hướng dẫn y tế là chìa khóa để vượt qua giai đoạn khó khăn này.
