Theo Hiệp hội Hậu môn Trực tràng Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh trĩ ở Việt Nam dao động trong khoảng 35-50%. Sự khác biệt giới tính cũng được thể hiện, với tỷ lệ nữ mắc bệnh trĩ cao hơn nam (chiếm 61%).
Bệnh trĩ và các triệu chứng thường gặp
Thế nào là bệnh trĩ?
Bệnh trĩ (trong dân gian gọi là bệnh lòi dom) là là tình trạng mà các tĩnh mạch ở vùng hậu môn và trực tràng bị viêm nhiễm và phình to, gây ra sự khó chịu và đau đớn.
Đây là một trong những căn bệnh phổ biến tại Việt Nam và được xếp hàng đầu trong danh sách các vấn đề về sức khỏe liên quan đến vùng hậu môn mà có thể dẫn đến việc cần nhập viện.
Bệnh trĩ có thể phát triển ở nhiều độ tuổi khác nhau, nhưng thường thấy nhiều nhất ở những người từ 30 đến 60 tuổi. Thực tế, có ước tính cho thấy khoảng 50% người từ 50 tuổi trở lên đã từng trải qua ít nhất một lần triệu chứng của bệnh trĩ trong suốt cuộc đời.
Bệnh trĩ có thể được phân loại thành ba dạng: trĩ nội, trĩ ngoại và trĩ hỗn hợp.
Các triệu chứng thường gặp của bệnh trĩ
Những người mắc bệnh trĩ thường có những triệu chứng rõ ràng như sau:
- Đau và ngứa ở vùng hậu môn: Đau rát và ngứa thường xuyên tại vùng hậu môn là một trong những triệu chứng đáng chú ý của bệnh trĩ. Điều này có thể làm giảm chất lượng cuộc sống và gây ra sự khó chịu.
- Sưng và xuất hiện búi trĩ: Những búi trĩ phình to có thể xuất hiện tại vùng hậu môn hoặc trong hậu môn. Điều này có thể gây ra cảm giác không thoải mái và thậm chí đau đớn khi ngồi hoặc vận động.
- Chảy máu: Một trong những triệu chứng chính của bệnh trĩ là chảy máu sau khi đại tiện. Máu có thể xuất hiện trên giấy vệ sinh hoặc trong nước tiểu.
- Tiêu chảy hoặc táo bón: Những người bị bệnh trĩ thường gặp khó khăn trong việc duy trì tiêu chảy hoặc táo bón, điều này có thể làm gia tăng áp lực lên vùng hậu môn và trực tràng.
Chế độ dinh dưỡng đẩy lùi bệnh trĩ
Người bị bệnh trĩ cần chú trọng đến chế độ ăn uống vì nó có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của bệnh trĩ thông qua cơ hệ tiêu hóa bằng cách:
- Tiêu hóa dễ dàng và tạo phân mềm
- Giảm nguy cơ táo bón và áp lực trong vùng hậu môn
- Hỗ trợ tiêu hóa và giảm viêm nhiễm
Vì vậy, chế độ dinh dưỡng đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong việc quản lý và ảnh hưởng tích cực đến triệu chứng của bệnh trĩ. Một chế độ ăn uống cân đối và khoa học không chỉ giúp duy trì trọng lượng cơ thể lý tưởng mà còn hỗ trợ cho tiêu hóa lý tưởng và giảm áp lực trên vùng hậu môn.
Dưới đây là những nguyên tắc của chế độ dinh dưỡng cho người bệnh trĩ:
Tăng cường tiêu thụ chất xơ
Việc bổ sung chất xơ trong chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tiêu hóa. Chất xơ giúp tăng cường sự phồng và mềm mịn của phân, giảm nguy cơ tạo áp lực lên các tĩnh mạch xung quanh vùng hậu môn. Thực phẩm giàu chất xơ bao gồm rau xanh, hoa quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt và các loại hạt.
Đảm bảo cung cấp nước đủ
Uống đủ lượng nước hàng ngày là yếu tố quan trọng để duy trì sự mềm mại của phân, giảm nguy cơ táo bón và hỗ trợ tiêu hóa. Việc duy trì sự cân bằng nước trong cơ thể cũng có thể làm giảm nguy cơ tăng áp lực trong vùng hậu môn.
Hạn chế thực phẩm gây táo bón và kích thích
Tránh tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chứa chất béo và thực phẩm kích thích như ớt, hạt tiêu, mì tôm. Những thực phẩm này có thể tạo ra sự kích thích cho hệ tiêu hóa và tăng nguy cơ tình trạng táo bón.
Ưu tiên thực phẩm giàu Omega-3 và chất chống viêm
Các thực phẩm giàu Omega-3 và chất chống viêm như cá hồi, hạt lanh, hạt chia có thể giúp giảm viêm nhiễm và cải thiện tuần hoàn máu, giúp làm giảm triệu chứng của bệnh trĩ.
Thay đổi thói quen ăn uống và lối sống
Việc thay đổi thói quen ăn uống và lối sống lành mạnh, kết hợp với việc duy trì một chế độ dinh dưỡng cân đối, sẽ giúp duy trì trạng thái sức khỏe tốt và ngăn ngừa tình trạng bệnh trĩ.
Người bệnh trĩ nên kiêng ăn gì?
Người bị bệnh trĩ nên xem xét hạn chế hoặc tránh tiêu thụ những thực phẩm có thể gây tác động tiêu cực đến triệu chứng của bệnh. Dưới đây là một số loại thực phẩm mà người bị bệnh trĩ nên cân nhắc kiêng ăn:
Thực phẩm chứa chất béo và khó tiêu
- Thức ăn nhanh: Burgers, pizza, thức ăn chiên rán thường chứa nhiều chất béo và khó tiêu, có thể gây tác động tiêu cực đến tiêu hóa và tăng nguy cơ táo bón.
- Thực phẩm ngậy: Thịt đỏ, các sản phẩm từ sữa béo có thể tạo áp lực lên hệ tiêu hóa và tĩnh mạch xung quanh hậu môn.
Thức ăn kích thích vị giác cay nóng
- Ớt và hạt tiêu: Những thực phẩm cay nóng như ớt và hạt tiêu có thể gây kích thích hệ tiêu hóa và tạo áp lực lên vùng hậu môn.
- Mì tôm và thực phẩm chứa natri cao: Các loại thực phẩm chứa nhiều muối và natri có thể làm tăng áp lực trong hệ tiêu hóa.
Thức ăn gây táo bón
- Thực phẩm chứa ít chất xơ: Tránh các thực phẩm chế biến, thực phẩm có ít chất xơ như thịt xông khói, thực phẩm đóng hộp.
- Thực phẩm lên men: Rượu và bia có thể làm tăng nguy cơ táo bón và làm tăng áp lực trong vùng hậu môn.
- Nguc cốc tinh chế như bột mì trắng: Bột mì trắng đã được loại bỏ cám và mầm nên ít chất xơ hơn. Bánh mì trắng, mì ống và bánh mì tròn… đều có thể gây khó khăn cho việc đi tiêu.
- Các loại thịt đỏ: Thịt bò, thịt lợn, thịt cừu… có thời gian tiêu hóa lâu hơn, khiến tình trạng táo bón trầm trọng hơn.
Cafein và đồ uống có chứa cafein:
- Cà phê và nước ngọt có chứa cafein có thể tác động đến hệ tiêu hóa và gây khô trong cơ thể, dẫn đến tình trạng táo bón.
Tuy nhiên, thực phẩm ảnh hưởng đến mỗi người có thể khác nhau. Nếu bạn bị bệnh trĩ, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi nào trong chế độ ăn uống của bạn để đảm bảo rằng nó phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.
Những thực phẩm người bệnh trĩ nên ăn
Người bị bệnh trĩ nên tập trung vào việc tiêu thụ những thực phẩm giàu chất xơ và có tác động tích cực đến tiêu hóa. Dưới đây là một số loại thực phẩm mà người bị bệnh trĩ nên ăn:
Rau xanh và hoa quả giàu chất xơ
- Rau xanh: Rau cải xanh, bông cải xanh, cải bó xôi, bông bí, cải xoăn đều chứa nhiều chất xơ.
- Hoa quả: Lựu, dứa, táo, lê, nho, cam, kiwi đều cung cấp chất xơ và hỗ trợ tiêu hóa.
- Ngũ cốc nguyên hạt
- Lúa mạch nguyên hạt, yến mạch nguyên hạt
- Hạt lanh và hạt chia: Đây là nguồn tốt của chất xơ và Omega-3, giúp duy trì sức khỏe tiêu hóa và giảm viêm nhiễm.
Các nguồn đạm thực phẩm
- Thịt gà không da, cá tươi, hạt cải, đậu nành và các loại đậu khác cung cấp nguồn đạm dồi dào giúp cải thiện sức khỏe tổng thể.
Thức ăn giàu Omega-3
- Cá hồi, cá mackerel, cá sardine là những nguồn giàu Omega-3 có tác dụng giảm viêm nhiễm và cải thiện tuần hoàn máu.
Các loại thực phẩm chứa chất chống viêm
- Gừng, tỏi, nghệ và các loại gia vị khác có tính chất chống viêm và có thể giúp giảm triệu chứng của bệnh trĩ.
Và một việc quan trọng hơn cả đối với người bị trĩ là uống đủ nước. Duy trì việc uống đủ nước hàng ngày giúp duy trì sự mềm mại của phân và hỗ trợ tiêu hóa.
Lối sống khỏe mạnh cho người bệnh trĩ
Không chỉ là chế độ dinh dưỡng, một lối sống khỏe mạnh có thể cải thiện tình trạng bệnh trĩ bằng cách giảm nguy cơ và triệu chứng của nó.
Tập thể dục đều đặn và duy trì cân nặng lý tưởng
Cân nặng lý tưởng và hoạt động thể dục có thể ảnh hưởng đến áp lực trong vùng hậu môn và tiêu hóa của bạn. Dưới đây là mối quan hệ giữa việc tập thể dục và cải thiện tình trạng bệnh trĩ, cùng với một số hoạt động thể dục thích hợp cho người bị bệnh trĩ:
- Đi bộ: Hoạt động không gây tác động lớn lên vùng hậu môn và có thể cải thiện tuần hoàn máu.
- Yoga: Các động tác yoga có thể giúp tăng cường sự linh hoạt của cơ thể và giảm căng thẳng.
- Bơi lội: Bơi lội là một hoạt động ít tạo áp lực lên các khớp và cơ, đồng thời cải thiện tuần hoàn máu.
Hạn chế thời gian ngồi và tạo thói quen vệ sinh đúng cách
Thời gian ngồi dài và việc ngồi không đúng cách có thể tạo áp lực lớn lên vùng hậu môn và góp phần vào tình trạng bệnh trĩ. Dưới đây là tác động của thời gian ngồi dài và cách ngồi đúng để giảm áp lực, cùng với lưu ý về cách vệ sinh sau khi đại tiện:
- Tác động của thời gian ngồi dài: Ngồi lâu có thể làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch xung quanh hậu môn, gây ra sưng và triệu chứng khó chịu. Hãy thường xuyên đứng dậy và di chuyển để giảm áp lực này.
- Cách ngồi đúng: Khi bạn phải ngồi, hãy chọn ghế có độ cao và độ cứng phù hợp. Đảm bảo bạn ngồi thẳng lưng, chân đặt gọn gàng trên mặt đất và không ngồi quá lâu ở một vị trí.
- Vệ sinh sau khi đại tiện: Sau khi đại tiện, hãy sử dụng giấy vệ sinh mềm và không làm tổn thương vùng hậu môn. Hãy lau nhẹ nhàng thay vì lau mạnh mẽ.
Thay đổi thói quen ăn uống và lối sống lành mạnh có thể giảm nguy cơ phát triển và triệu chứng của bệnh trĩ.
Hãy luôn tư vấn với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi nào trong chế độ dinh dưỡng và lối sống của bạn để đảm bảo rằng nó phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.
